İmgeleri Yorumlamak, Yıdırıyı Doğrulamak

İmgeleri Yorumlamak, Yıdırıyı Doğrulamak

Yazan: André Gunthert

Çeviren: V. Doğan Günay

Makalenin Özgün adı: Commenter les Images, Confirmer le Terrorisme

Yazan: André Gunthert (Toplumsal Bilimler Yüksek Araştırma Okulu (Ecole des hautes études en sciences sociales: EHESS) görsel kültür araştırmacısı-öğreticisi)

Yayın tarihi: 18 Temmuz 2016

Yayın yeri: Liberation Gazetesi (Fransa) internet sunumu

URL: <https://www.liberation.fr/debats/2016/07/18/commenter-les-images-confirmer-le-terrorisme_1466948>

Çevirmen: V. Doğan Günay (dogan.gunay@gmail.com)

Türkçe çevirisi için kullanılacak adres:

Günthert, A (2019) “İmgeleri Yorumlamak, Yıldırıyı Doğrulamak” Çeviren: V. Doğan Günay <https://dogangunay.blogspot.com/2019/11/imgeleri-yorumlamak-ydry-dogrulamak.html> (son erişim: … / …/ 2020)

Bir olayın görsel boyutu üzerine düşünmek, onun gerekliliğine tanıklık etmektir. Geçmiş olan şeyin simgesel ve tarihsel büyüklüğünü bir tür doğrulama biçimidir.

Görsel kültür uzmanı olarak, güncelliğin çok hızlı değiştiği zamanlarda aranan durumdaki bir bilen, bir uzman olurum. İletkesel alandaki “imge toplumunun” kuttörel kalıpanlatımına bağlı olarak bu sorgulama seyrekleşir. Her günkü imgeler, iletke alanındaki yazıdüzenini ilgilendirmez. Charlie Hebdo, Aylan Bebek, 13 Kasım ya da 14 Temmuz; işte benim görüş belirtmem istenen konular.

Tarihsel resim gibi, eskiden harekete geçirilmiş savaş başarılarını ya da söylenbilimsel olayları ölümsüzleştirmek için, imgeyi sorgulamak “breaking news” (son dakika haberi) düzeyinde aklanır yani temize çıkar.

Nice’teki saldırıda, Twitter üzerinden yapılan, çılgınca sürülen kamyon videoları ya da gezinti alanlarına dağılmış cesetler, hatta ölmüş karısının cesedi yanında, France 2 televizyonunun kocası ile yaptığı görüşme, birçok rapor mahkûm edildi.

Kuşkusuz kurbanların gösterisiyle kabartılmış şiddetin ya da etik sorunlarının temsil sınırı her zaman bir gizem olarak kalır. Bir saydam imge öğretisine karşıt olarak, bilgilenimin saf iletişim aracı yani güçlüklerin varlığının apaçık ortada olması her zaman değişebilen bir şaşkınlığa neden olur. Gerçekte bu sınırlar günlük gazetelerde vardır fakat genelde görülmez biçimde kalır. Yalnızca ölümle ya da acıyla yüzleşme onları görülür kılar.

Bununla birlikte, sanki bu soruların yanıtı, onları kışkırtmaktan daha az önemliymiş gibi, her şey geçip gider. Son dakika haber türleri açıklamanın birinci çerçevesini oluşturur. İletkesel sıralıdüzenin en üst seviyesine yerleştirilen, bu biçimde nitelendirilmiş, özgül davranışın konusunu oluşturur. Açıların çoğaltmasının bir ilke uygulamasıyla, son dakika haberleri, iletke alanında seyrek olarak duyulan alanların uzmanlarının da görüşüne başvurulur: tarihçiler, coğrafyacılar, düşün adamları, ruhbilimciler vb. yıldırı konusunda alışılmış uzman sözlerine katkı sağlarlar. Görünüşte olayların anlaşılmasını derinleştirmeye yönelik olan genişletmenin bu mantığı, halkın ısrarlı isteğini yanıtlamak için, uzamın ya da duyarga zamanının uğraşını en yüksek noktaya çıkarmaya izin verir.

Bu bağlamda imgelerin sorgulanması, kısmen seferber etmenin seyrekliğinden ileri gelen yoğunlaştırıcı bir görev yerine getirir. Görsel boyutla ilgilenmek, ne denli ayrıcalıklı olursa olsun, her açıdan incelenmek zorunda olan bir olayın önemini tanıklık etmektir.

Burada geleneksel imge yoluyla değerli kılma işlevi söz konusu edilir. Aynı zamanda bilgilenimin yüzeysel bir yaklaşımıyla görsel yorumsama, güncelliğin hızla unutulan yükselişin uçucu görünüşlerinden  çıkar, anlamlı bir soyağacı içine katılır ve tarihsel ya da kültürel boyutlarına uygun bir başlık konur.

Temsil yoluyla bir olaya bakmak onun simgesel değerini dikkate almak demektir. Ve tuzak, bilirkişi raporunun değerini tanıtlamaya çağrılmış mutsuz uzman üzerine kapanır. Bu durum bilirkişiye sunulmuş nesneyi dışarı atarak değil ama onu değerli kılmaya katkı yaparak gerçekleşir. Söylenen yargının ne önemi var! Genişletme oyununa katılmak yeterlidir.

Nice’teki suç yığınını izleyen ilk saatlerde, yıldırı doğası, işle dolu mahkeme salonu seçimini ortaya koyduğu sırada imgelerin sorgulanması ortaya çıkar. Bu aşamada tarihsel boyutun biçimi ve olayın yüksek simgesel değeri istenir ya da istenmez. Başka bir deyişle, olayların içinde desteklenmiş bir yıldırı nitelemesinin işine yarar.

Nice trajedisinin yalıtık bir dengesizliğin edimi olarak yorumlanıp yorumlanamayacağı imgelerin sorusu ile ortaya konulabilir miydi?

Bu varsayım, göz önünde bulundurulan kıyanın şiddetinden zenginliğinden çıkarılamazdı. Fakat bu yaklaşım, nedenlerin sorgulanmasına bağlı olarak küçük bir değere sahip olabilirdi.

Bu iletkesel isteği yanıtlamak, zorunlu olarak, olayı değerli kılma işine katılacak kişiyi ortaya koyar. En azından imgeler konusunda şunu bilmek gerekir: Belirsizlik, her türlü yorumsal oyunlara açık bulmaca olarak, onları kolaylıkla biçimlendirir. Olay şüpheli göründüğü zaman dokuncası olmayan bir durumdur.

Bu konuyla ilgili yazarın son kitabına da bakılabilir:

GUNTHERT, André (2015) L'Image Partagée. La Photographie Numérique, Paris: Textuel, Collection: L'écriture photographique, 176 s. (ISBN-10 : 2845975309 / ISBN-13 : 978-2845975309)

Kısa sözlükçe:

Belirsizlik: ambiguïté

Bilgilenim: information

Duyarga zamanı: temps d’antenne

Görsel kültür: culture visuelle

Görsel yorumsama: commentaire visuel

Güncellik: actualité

İletke alanındaki yazıdüzeni: rédaction

İletkesel istek: sollicitation médiatique

İletkesel sıralıdüzen: hiérarchie médiatique

İletkesel: médiatique

Kıya: massacre

Kuttörel kalıpanlatım: formule ritüelle

Olay: événement

Özgül davranış: traitement spécifique

Söylenbilimsel olay: événement mythologique

Yıldırı: terrorisme